Toespraak Jesse Klaver
Kamerlid Jesse Klaver (GroenLinks-PvdA) opende zijn betoog met een pleidooi voor meer sociale zekerheid en betaalbaarheid in Nederland. Hij benadrukte dat de belofte van een stabiele middenklasse—met toegang tot woningen, zorg, onderwijs en een gezonde leefomgeving—onder druk staat door politieke keuzes van de afgelopen decennia.
Kernpunten uit de speech:
- Betaalbare woningen en overheidsinvesteringen:
- Klaver bekritiseerde het gebrek aan overheidsinvesteringen in sociale woningbouw. In de jaren 80 ging 8% van de rijksbegroting naar woningbouw; nu is dat slechts 1%. Hij pleitte voor een terugkeer naar grootschalige publieke investeringen, waarbij woningbouwcorporaties meer ruimte moeten krijgen om betaalbare huizen te bouwen, vooral voor mensen met modale en lagere inkomens.
- Hij noemde de huidige huurprijzen en hypotheken "onbetaalbaar" en wees op de noodzaak van een overheidsingreep in de vrije markt.
- Toeslagenstelsel en armoede:
- Het huidige toeslagensysteem werkt volgens Klaver onzekerheid en armoede in de hand. Hij illustreerde dit met voorbeelden van mensen die door bureaucratische fouten of inkomensschommelingen financieel in de problemen raakten.
- Zijn oplossing: sociale voorzieningen (zoals kinderopvang en zorg) voor iedereen toegankelijk maken via belastingen, in plaats van complexe toeslagen.
- Politieke samenwerking en klimaaturgentie:
- Klaver uitte tevredenheid over de samenwerking tussen GroenLinks en PvdA. Hij benadrukte dat een verenigd links noodzakelijk is om klimaatverandering en groeiende ongelijkheid aan te pakken.
- Hij refereerde aan zijn recente bezoek aan Spitsbergen, waar hij smeltende gletsjers zag, als voorbeeld van de directe impact van klimaatverandering. Volgens hem zijn klimaat en sociale rechtvaardigheid onlosmakelijk verbonden.
- Kritiek op neoliberaal beleid:
- Hij hekelde de macht van grote bedrijven (zoals Procter & Gamble) die winst maximaliseren ten koste van betaalbaarheid. Ook bekritiseerde hij de uitbuiting van arbeidsmigranten in sectoren als de landbouw en logistiek.
- Klaver pleitte voor een economie waarin de overheid strategischer stuurt, bijvoorbeeld door prijsregulering en het terugdringen van marktwerking in essentiële sectoren zoals energie en zorg.
Q&A-sessie
Vragen en antwoorden:
- Verdedigingsbudget en kapitaal:
- Vraag: Hoe kan het defensiebudget worden verhoogd zonder dat grote bedrijven daarvan profiteren?
- Antwoord: Klaver erkende de noodzaak van investeringen in defensie, maar pleitte voor het belasten van overwinsten van defensiebedrijven en het versterken van "soft power" via diplomatie en internationale samenwerking.
- Nationalisatie van sectoren:
- Vraag: Moet de overheid sectoren zoals energie nationaliseren?
- Antwoord: Klaver is voor meer overheidsregie in strategische sectoren (bv. energie-infrastructuur), maar niet voor volledige nationalisatie. Hij noemde het Franse model van staatsdeelnemingen als inspiratie.
- Basisinkomen:
- Vraag: Waarom geen basisinkomen?
- Antwoord: Hoewel hij het idee filosofisch interessant vindt, achtte Klaver het praktisch onhaalbaar. Hij verwees naar de complexiteit van het huidige toeslagenstelsel en prefereerde stapsgewijze hervormingen.
- Communicatiestrategie links:
- Vraag: Hoe kan links beter scoren in de peilingen?
- Antwoord: Klaver benadrukte het belang van luisteren, duidelijkheid over idealen, en het combineren van klimaatactie met sociale thema’s zoals betaalbaar wonen. Hij noemde Timmermans’ verhaal over "bestaanszekerheid" als voorbeeld.
- Tata Steel en gezondheid:
- Vraag: Hoe verenigen jullie groene doelen met behoud van banen bij Tata Steel?
- Antwoord: Klaver pleitte voor "groen staal" met investeringen in schone technologie, maar erkende dat gezondheid van omwonenden niet mag worden opgeofferd. Hij riep op tot transparante gezondheidstesten.
- Systeemverandering vs. marginaal beleid:
- Vraag: Hoe doorbreken we het neoliberale frame?
- Antwoord: Klaver erkende de uitdaging, maar benadrukte dat samenwerking en realisme nodig zijn. Hij verwees naar de aanpak van betaalbare woningen als voorbeeld van systeemverandering.
Slotwoorden
Klaver sloot af met een oproep tot actie tegen het huidige kabinet: "Dit kabinet verdient geen vertrouwen. Het is tijd voor een linkse meerderheid die de scherpe kantjes van rechts afhaalt." Hij benadrukte dat solidariteit en bestaanszekerheid de kern moeten vormen van een nieuw politiek verhaal.